Slaapproblemen

pdf
200+x+200+slaap.jpg

Goed slapen is van groot belang voor onze mentale en lichamelijke gezondheid. Af en toe een nacht niet goed slapen is niet erg, maar langdurig (minimaal drie maanden) slecht slapen kan voor problemen zorgen. Van stemmings- en concentratieproblemen tot eetproblemen, diabetes, een verstoorde biologische klok en psychische aandoeningen, zoals een depressie. "Slaap is het eerste wat ontregelt, en het laatste dat zich laat regelen. Slaap is lui".

Hoe belangrijk is (goed) slapen?

Het staat vast dat mensen slaap nodig hebben. Tijdens de slaap herstellen lichaam en geest van alle indrukken die gedurende de dag zijn opgedaan. Spieren ontspannen en het lichaam maakt nieuwe cellen en afweerstoffen aan. Maar wanneer heb je nou een slaapstoornis? Wat is er aan te doen? En wat zijn de gevaren van slecht slapen? Om antwoord te kunnen geven op die vragen moeten we allereerst weten: wat is slaap?

Wat is slaap?

Dr. Judith Haffmans, klinisch farmacoloog en chronobioloog bij PsyQ: “Slaap bestaat uit verschillende fases die samen een slaapcyclus vormen. Gemiddeld wordt de hele slaapcyclus, die ongeveer anderhalf uur duurt, zo’n 3 tot 6 keer per nacht doorlopen. De eerste 4,5 uur van je slaapcyclus is het belangrijkst. Deze periode van diepe slaap heb je nodig om overdag te kunnen functioneren, uitgaande van een normaal dag-nachtritme. Het is een absoluut minimum. De meeste mensen hebben méér slaap nodig: gemiddeld zo’n 7,5 uur per nacht.”

‘Uitslapen bestaat niet’

Slaapfasen

De slaapcyclus bestaat uit 5 slaapfasen, die we hieronder nader uitleggen:

  • Fase 1: inslaapfase

In de inslaapfase zweef je een paar minuten tussen wakker en slapen. De hersenactiviteit neemt af.

  • Fase 2: lichte slaap

Zoals de naam al doet vermoeden, slaap je nog niet diep maar word je niet meer wakker van kleine geluiden. Deze slaapfase duurt iets minder dan een uur.

  • Fase 3: overgangsfase

In de overgangsfase van lichte naar diepe slaap ga je steeds vaster slapen. Je ademhaling wordt regelmatig, het hartritme daalt en je lijf ontspant. Deze fase duurt ongeveer 5 minuten.

  • Fase 4: de diepe slaap

De diepe slaap duurt ongeveer 20 minuten en is eigenlijk de belangrijkste fase omdat je er goed van uitrust.

  • Fase 5: De REM-slaap

De REM-slaap volgt na de diepe slaap en wordt ook de droomslaap genoemd.

Fase 4 en 5 worden hieronder uitgebreider toegelicht.

‘Bijna alle psychiatrische stoornissen gaan met slaapstoornissen gepaard’ - 

Jaap Vis, sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij PsyQ en Lentis, vertelt over wat je kunt doen om je slaap te verbeteren. 

Lees verder

Hoeveel diepe slaap heb je nodig?

Haffmans: “Als de fases van diepe slaap in de loop van de nacht afnemen, nemen de fases van REM-slaap, ook wel bekend als de ‘droomslaap’ juist toe. Als je ontwaakt uit je droomslaap heb je een hele hoge hersenactiviteit en kan je jouw droom (of een gedeelte ervan) navertellen in kleuren, beelden of muziek. Hoe langer je slaapt, hoe langer de perioden van REM-slaap en hoe hoger de hersenactiviteit. Je bent dus al veel energie aan het verbruiken. Dat betekent concreet: hoe langer je blijft liggen, hoe vermoeider je bent als je uiteindelijk opstaat. Met hoofdpijn en een duf gevoel als gevolg. Kortom: uitslapen bestaat niet.”

Slaapstoornis

Als je langere tijd problemen hebt met slapen, kan het zijn dat er sprake is van een slaapstoornis. Er zijn verschillende slaapstoornissen:

  • Insomnie: chronische slapeloosheid. Insomnia is de meest voorkomende slaapstoornis.
  • Hypersomnie: iemand met hypersomnie heeft overdag moeite om wakker te blijven en slaapt erg veel.
  • Slaapapneu: als je slaapapneu hebt, stop je 's nachts regelmatig even met ademen. Je schrikt vervolgens wakker, waardoor je weer begint met ademhalen. Door deze constante 'schrikreactie' van het lichaam krijg je niet voldoende diepe slaap. Deze slaapstoornis wordt niet door PsyQ behandeld.
  • Narcolepsie: als er sprake is van narcolepsie, kan je overdag plotseling in slaap vallen en heb je soms last van spierverlamming. Ook deze slaapstoornis wordt niet door PsyQ behandeld.
  • Restless legs: iemand met rusteloze benen heeft een brandend, jeukend of krampend gevoel in de benen. Door de benen constant te bewegen verdwijnt dit gevoel. Rusteloze benen komen vooral 's avonds en 's nachts voor, waardoor je slecht slaapt.
  • Een verstoord slaap-waakritme: een verstoorde biologische klok, door erfelijke aanleg een te vroeg of te laat ritme, wat leidt tot een gebrek aan slaap. Het draaien van steeds wisselende (nacht)diensten en jetlag geven ook verstoring van het slaapritme. 
  • Parasomnie/nachtangsten: een verzamelnaam van klachten en verschijnselen van ongewenst gedrag tijdens de slaap, zoals bedplassen, praten in de slaap of slaapwandelen. Iemand die aan nachtangsten lijdt schrikt wakker, soms met een schreeuw, en maakt een verwarde indruk. Nachtangsten mogen niet verward worden met nachtmerries. Iemand die wakker wordt na een nachtmerrie weet vaak nog tot in detail wat er in die droom gebeurd is. Iemand die lijdt aan nachtangsten weet dat niet meer en is hevig verward en angstig.”
  • Nachtmerriestoornis: nachtmerries zijn dromen met veel emotionele lading waaruit mensen kunnen ontwaken en waarbij vooral de negatieve emotie overheerst.

Te weinig slaap & verstoord slaapritme gevolgen

De gevolgen van een verstoord slaap-waakritme zijn divers: van stemmings- en concentratieproblemen tot eetproblemen, een verstoorde biologische klok en psychiatrische aandoeningen, zoals een depressie of psychose. Ook de lichamelijke gevolgen mogen niet worden onderschat: zo komt er vaker obesitas voor bij mensen die structureel te weinig slapen of 's nachts aan het werk zijn, evenals hart- en vaatziekten, diabetes, het onrustige darmsyndroom en mogelijk zelfs kanker.

Behandeling slaapproblemen

Het aanpakken van slaapproblemen kan op verschillende manieren. Wat je zelf kunt doen:

  • Je slaaphygiëne aanpakken, lees hier een interview over met tips voor een goede slaaphygiëne.
  • Lees hier meer over de werking van de biologische klok.
  • Bekijk ons gratis webinar over slaapproblemen.

Wil je professionele hulp voor het verbeteren van jouw slaap? Vraag dan een verwijzing bij je huisarts. Lees meer over mogelijke behandelingen, zoals melatonine, lichttherapie, medicatie en coginitieve gedragtherapie bij slaapproblemen.

Luister-, lees en kijktips uitgelicht blok

Lees-, luister- en kijktips

Bekijk onze lees-, luister en kijktips over mentale gezondheid en psychische klachten.

Zorgaanbod per verstiging - dossiers tekst

Ons zorgaanbod verschilt per vestiging. Op onze vestigingspagina vind je welke klachten we op welke locatie behandelen. Filter op klacht en/of locatie om ons zorgaanbod per vestiging te bekijken. 

Zorgaanbod per vestiging