ADHD en medicatie

pdf
Veel mensen hebben last van klachten door ADHD, zoals concentratieproblemen, impulsiviteit en innerlijke onrust. Voor de behandeling van ADHD zijn medicijnen, in combinatie met individuele- en/of groepsbehandeling, vaak de meest effectieve optie. Welke medicatie is er, wat zijn de bijwerkingen en kan het ook zonder? Onze psychiaters en specialisten delen alle informatie over ADHD en medicatie. 

Wat zijn de effecten van ADHD medicatie? 

De meest voorgeschreven medicatie voor ADHD zijn stimulantia, zoals methylfenidaat en dexamfetamine. Deze medicijnen hebben invloed op de kernsymptomen van ADHD en kunnen positieve effecten hebben, zoals: 

  • Het ervaren van meer rust; 
  • Verbeterde concentratie; 
  • Betere impulsbeheersing; 
  • Meer energie;  
  • Minder prikkelbaar. 

Het is belangrijk op te merken dat de ervaringen met medicatie kunnen verschillen per persoon, en daarom is het essentieel om regelmatig met je arts te overleggen over de effecten van de medicatie op jouw specifieke situatie. 

Verschil tussen methylfenidaat en dexamfetamine 

Methylfenidaat en dexamfetamine vallen onder de Opiumwet (met uitzondering van lis-dexamfetamine). Methylfenidaat is onder andere bekend onder de namen: methylfenidaat FNA (retard), Ritalin, Concerta, Equasym XL en Medikinet CR. Dexamfetamine is onder andere bekend onder de namen: Dexamfetaminesulfaat FNA, Amfexa en Tentin. Beide middelen werken goed voor de ADHD-symptomen en hebben vergelijkbare bijwerkingen. Bij ADHD wordt verondersteld dat een tekort aan dopamine in bepaalde hersengebieden samenhangt met de ADHD symptomen. Zowel methylfenidaat als dexamfetamine zorgen voor een toename van de beschikbaarheid van dopamine (en noradrenaline), wat de ADHD klachten doet afnemen. Methylfenidaat doet dat door de heropname te remmen, waardoor meer dopamine beschikbaar blijft voor signaaloverdracht tussen de hersencellen. En dexamfetamine doet dat door de afgifte van dopamine (en noradrenaline) te stimuleren. Het verschil in werkingsmechanisme kan betekenen dat je wel positief reageert op het ene medicijn, maar niet op het andere. Samen zijn deze middelen bij zo’n 80% van de kinderen en volwassenen met ADHD effectief. Langwerkende medicatie heeft vaak de voorkeur, omdat het minder vaak ingenomen hoeft te worden; meestal slechts 1-2 keer per dag. 

Het verhaal van Madelon

Madelon heeft last van ADHD en vertelt dat voor haar werk langwerkende medicatie beter werkt. ‘Omdat ik in de horeca werkte, was kortdurend vaak erg lastig. Ook zijn we een dosis lager gaan zitten, omdat ik me afgevlakt voelde en mijn eetlust weg was. Nu is mijn medicatie al heel lang stabiel. Het haalt voor mij net dat scherpe randje eraf.’ Vertelt ze. Lees het verhaal van Madelon of andere ervaringsverhalen over ADHD

Bijwerkingen van ADHD medicatie 

Net als bij veel andere medicijnen kan ADHD medicatie bijwerkingen hebben. De meest voorkomende bijwerkingen zijn: 

  • Verminderde eetlust; 
  • Slaapproblemen
  • Droge mond; 
  • Hartkloppingen; 
  • Versnelde hartslag; 
  • Nervositeit; 
  • Gejaagd gevoel. 

De bijwerkingen nemen meestal af na een paar weken. Als de bijwerkingen aanhouden of als vervelend worden ervaren, kan de dosering worden aangepast of kan er overgestapt worden naar andere medicatie. Somberheid komt vaak voor bij mensen die last hebben van ADHD, maar is meestal geen bijwerking. Een angststoornis of depressie wordt vaak eerst behandeld, voordat de ADHD wordt aangepakt. Dit geldt ook voor de slaapproblemen, die komen bij bijna 80% van de mensen met ADHD voor, en moeten eerst worden behandeld. 

Wanneer wordt het gebruik van ADHD medicatie afgeraden? 

Pas op met ADHD medicatie en het gebruik van alcohol of cannabis, en tijdens de zwangerschap. Het gebruik van deze middelen, zoals alcohol en/of cannabis, kan het effect van de medicatie beïnvloeden en de bijwerkingen versterken.  

Tijdens de zwangerschap wordt het gebruik van ADHD medicatie meestal gestaakt, zodra de zwangerschap bekend is. Het risico van blootstelling aan medicatie in de baarmoeder wordt afgewogen tegen het risico van het niet gebruiken van medicatie gedurende langere tijd. Hoewel het risico op aangeboren afwijkingen bij gebruik van ADHD medicatie tijdens de zwangerschap over het algemeen niet verhoogd is, kunnen er specifieke risico's zijn. Bijvoorbeeld, methylfenidaat is in verband gebracht met een licht verhoogd risico op hartafwijkingen, terwijl dexamfetamine geassocieerd wordt met een kleine kans op vroeggeboorte en een lager geboortegewicht. De keuze voor de juiste medicatie tijdens de zwangerschap dient zorgvuldig te worden besproken met een arts. Lees ook meer over vrouwen en ADHD

ADHD-medicatie en deelname aan het verkeer

Als ADHD-medicatie invloed heeft op rijvaardigheid, staat dit aangegeven op het etiket of in de bijsluiter. Op de website Rij veilig met medicijnen kun je nagaan welke ADHD-medicatie de rijvaardigheid beïnvloedt. En wanneer je dan eventueel niet mag rijden. Dit kun je ook nagaan via de website apotheek.nl. Wil je meer weten over rijvaardigheid in combinatie met specifiek medicijngebruik? Ga dan voor de meest actuele informatie naar de website van Rijkoverheid of bekijk het uitgebreide dossier over de regels bij autorijden met ADHD-medicatie op de website van cliëntenorganisatie Impuls en Woortblind

Kan ADHD behandeling ook zonder medicatie? 

Hoewel medicatie vaak effectief is voor de behandeling van ADHD, werkt de combinatie met coaching of cognitieve gedragstherapie het beste. Het is mogelijk om ook andere behandelopties te verkennen. Zo kan coaching waardevol zijn, maar de concentratie zelf verbetert er niet door, wat de voortgang in de behandeling kan hinderen. Het is belangrijk om te weten dat als behandeling zonder medicatie niet voldoende vooruitgang oplevert of vastloopt, de behandelaar mogelijk het gebruik van medicijnen opnieuw ter sprake zal brengen. Het is daarom essentieel om open en regelmatig te communiceren met je arts of behandelaar over je vorderingen en eventuele twijfels of vragen die je hebt. 

Bekijk de vergoedingen van ADHD medicatie