Actueel

Componence Asset List

20 mei 2021

200x200px_AnnetSpijker.jpg

Lange wachttijden in de ggz, terwijl iemand nú onze hulp zo hard nodig heeft. In 2005 was de oprichting van PsyQ een antwoord met specialistische, vooruitstrevende behandelingen voor de meest voorkomende psychische problemen. Vanuit de gedachte dat voor iedereen in Nederland die kampt met psychische klachten een goede en specialistische behandeling binnen handbereik moet zijn.

Hokjes doorbreken

Echter, bij de voorwaarde ‘binnen handbereik’ is het steeds meer gaan wringen. Een belofte die we niet meer kunnen waarmaken. En niet alleen bij PsyQ en i-psy. Zestien jaar later kampen we binnen de gehele ggz met veel te lange wachttijden voor een grote groep mensen bij wie van alles tegelijk aan de hand kan zijn. Het werken in diagnosegerichte specialismen staat hiermee te vaak op gespannen voet. Patiënten passen vaker niet dan wel in specialistische paden die gebaseerd zijn op DSM-categorieën en hebben veelal klachten die in meerdere diagnosedomeinen passen. Denk bijvoorbeeld aan de samenhang tussen een doorgemaakt trauma, persoonlijkheidsproblematiek en een actuele depressie. We moeten daarom op een andere manier denken over hoe we als specialisten beter aansluiten bij wat patiënten verwachten en nodig hebben. En daarmee onze maatschappelijke rol beter kunnen invullen.

Als professional en als bestuurder voel ik een sterk appèl om de zorg voor een ieder opnieuw toegankelijk te maken. Voor patiënten die bij ons in behandeling zijn, patiënten die ergens op een wachtlijst staan en voor toekomstige patiënten.

Bestaande problemen los je niet op door hetzelfde te blijven doen

Er zijn genoeg initiatieven om de wachttijden te verkorten, maar tot nu toe is het nergens echt gelukt om een structurele verandering te bewerkstelligen. Een worsteling waar mijn medebestuurders van andere zorgorganisaties en ik het hoofd over breken. Hoe worden we opnieuw toegankelijk met korte wachttijden voor een vaak complexe doelgroep met hoopvolle en effectieve behandelingen?

Zodat we tegemoet kunnen komen aan de verwachtingen van patiënten, verwijzers, collega’s, financiers en de maatschappij. Ondanks onze inspanningen leverde het nog geen duurzame oplossing op.

Afgebakende doelgerichte, specialistische behandelingen

Een ommezwaai in denken is dus nodig. Van vooral specialistische zorgpaden naar meer zorg op maat. Persoonlijke ggz, waarbij de hulpvraag van de patiënt vanaf het begin leidend is en de doelen die iemand stelt bepalend zijn in de behandeling. Het klinkt zo logisch, maar in de praktijk blijkt het lastig en stuiten we op weerstand om klachtgericht met een afgebakende interventie iemand weer op weg te helpen.

In de zomer van 2020 zijn we begonnen met een groot veranderprogramma die deze ommezwaai moet gaan realiseren. Het betekent bij i-psy en PsyQ in de praktijk dat patiënten in eerste instantie bij een Herstel op Maat Expertise team komen. Hier wordt het eerste gesprek gevoerd, zoveel mogelijk samen met een naaste van de patiënt, gericht op het uitvragen van de hulpvraag, de psychiatrische klachten en omgevingsfactoren zoals de culturele achtergrond en het systeem. In gezamenlijkheid stellen we de indicatie.

Binnen het Herstel op Maat Expertise team start de patiënt met een behandeling, gericht op klachtgerichte, systemische, en zo nodig sociaal maatschappelijke problemen. Dit zijn geen teams voor alleen ‘lichte’ patiënten. Zeker niet! Ook patiënten met bijvoorbeeld trauma en emotieregulatieproblemen kunnen we behandelen met afgebakende interventies. Indien na het intakegesprek wordt ingeschat dat behandeling in dit team niet voldoende is of wanneer er tijdens de behandeling in de eerste fase onvoldoende resultaten zijn behaald, kan de patiënt verder worden behandeld in een intensief specialistisch programma.

Met cultuur- en contextgericht werken en de inzet van afgebakende doelgerichte, specialistische behandelingen en sociaal maatschappelijke interventies kunnen we de wachttijden bovendien verkorten. Ook blijft er dan meer tijd en ruimte over om patiënten intensief specialistisch te behandelen daar waar nodig. Zo zijn we in staat om meer mensen effectief te behandelen en tegelijkertijd de specialistische zorg toegankelijk te maken.

Stapsgewijs, met vallen en opstaan

Een win-win situatie die direct breed omarmd wordt, zou je denken. Maar niet alles verloopt vlekkeloos. Veranderen is moeilijk en weerbarstig. Gelukkig staan veel mensen achter de richting die we ingeslagen zijn. Maar praktische vraagstukken en het zoeken naar oplossingen daarvoor: het gaat met vallen en opstaan. We zijn een leerproces ingegaan, waarin we onderweg voortdurend obstakels moeten overwinnen.

Het is een grote verandering die stapsgewijs gaat; onderweg leren we van wat er goed gaat maar ook waar we dingen nog moeten verbeteren. We doen dit in een tijd waarin corona het samenwerken moeilijker maakt en in een situatie waar we al kampen met lange wachtlijsten. Voor onze medewerkers is het extra lastig om een nieuwe manier van werken door te voeren terwijl de zorg gewoon doorgaat. Zo zijn er op veel plekken nog knelpunten; stapsgewijs maken we steeds aanpassingen in de werkwijze om het op verschillende locaties passend te organiseren. Leidend daarbij is de andere visie op zorg in combinatie met een andere manier van organiseren.

Ervaring en begrip

De vernieuwende werkwijze kan voor niemand die er dicht bij staat onopgemerkt blijven. De een ervaart direct het resultaat van sneller in zorg komen, terwijl de ander twijfels hoort over de zoveelste verandering in de ggz. Aan patiënten, naasten, behandelaren en verwijzers vraag ik om hun ervaring en begrip. Ervaring over hoe de nieuwe werkwijze in de praktijk voor hen uitpakt en begrip omdat niet alles nog even vlekkeloos verloopt. We kunnen dit alleen met elkaar tot een succes maken.
Zo kunnen we duurzaam de menselijke maat terugbrengen in de specialistische ggz en wachttijden verkorten. Want dat is de maatschappelijke opgave waar we voor staan.

Eerste resultaten bereikt

In de afgelopen maanden is het al gelukt om het aantal wachtenden meer dan te halveren! Deels door patiënten over te dragen en behandelingen af te ronden. En deels door de implementatie van de nieuwe werkwijze. Dit is een bemoedigend begin, maar we zijn er nog niet. Met de weg die we zijn ingeslagen kan PsyQ weer de ambitie waarmaken: terug naar de basis. De reden waarom PsyQ 16 jaar geleden is opgericht. Nu hand in hand met i-psy, een enorme verrijking in het werken vanuit de culturele context, om mensgerichte en persoonlijke psychiatrie te kunnen bieden.

Samen vormgeven van goede en toegankelijke zorg

Alhoewel het een hobbelig pad is, sta ik volledig achter deze nieuwe werkwijze. Samen met patiënten en hun naasten, behandelaren en verwijzers gaan we verder vormgeven aan deze maatschappelijke opgave. Om ervoor te zorgen dat voor iedereen in Nederland die kampt met psychische klachten een goede en specialistische behandeling binnen handbereik is en blijft!

Annet Spijker, psychiater en bestuurder zorg i-psy, PsyQ en Brijder, onderdeel van Parnassia Groep

 

Deze inhoud is alleen van toepassingen op de PsyQ vestigingen van Parnassia Groep. PsyQ is een samenwerkingsverband van vier ggz-instellingen (Lentis, MET ggz, Mondriaan en Parnassia Groep).
Een overzicht van de vestigingen per partner.