Demi (25, achternaam bekend bij de redactie) was nooit het ‘drukke meisje’ uit de klas. Na een prima jeugd rondde ze haar VWO af en begon ze aan een bachelor op wetenschappelijk niveau. Het leek haar allemaal makkelijk af te gaan. Toch liep ze sinds haar 22 e bij een psycholoog voor angstklachten. Op haar 23e kwam Demi erachter dat ze ADHD heeft. Niemand in Demi’s nabije kringen had dat gedacht. Mensen met ADHD zijn toch chaotisch en druk?

Attention Deficit Hyperactivity Disorder, of kortweg ADHD, is een stoornis waarbij je lichaam veel minder goed reageert op het hormoon dat zorgt voor communicatie tussen zenuwen en hersenen. Dit hormoon heet dopamine. Dopamine is niet alleen betrokken bij communicatie, maar ook bij plezier- en genotgevoelens en de regulatie van aandacht. Dat laatste is hoe ADHD bij de meeste personen wordt herkend: dat ene kind uit de klas dat niet lang kan opletten en het huiswerk is vergeten.

Er is wereldwijd ontzettend veel onderzoek gedaan naar ADHD. De keerzijde hier is dat al dat onderzoek is uitgevoerd op jongetjes en mannen. Niet op meisjes en vrouwen. “Er wordt gelukkig tegenwoordig steeds meer onderzoek gedaan naar ADHD bij vrouwen”, vertelt arts-onderzoeker Maxime de Jong. De Jong doet onderzoek naar ADHD bij vrouwen bij PsyQ, een instituut dat geestelijke gezondheidszorg (GGZ) biedt bij klachten zoals ADHD, angst en depressie.

Veel mensen denken bij ADHD aan fysieke drukte en chaos. Bij meisjes en vrouwen uit het zich vaker als mentale onrust. Omdat je dat niet aan de buitenkant ziet, worden zij niet zo vroeg als mannen gediagnosticeerd. Meisjes met ADHD ervaren dagelijks mentale obstakels, maar weten zelf niet waardoor het komt. “Deze meisjes en vrouwen voelen dat ze anders zijn dan de rest, maar ze willen ‘erbij’ horen”, vertelt De Jong. Ze krijgen het idee dat ze hun eigen gedrag moeten maskeren voor hun omgeving. Door die jarenlange aanpassingen in gedrag, krijgen veel vrouwen met ADHD te maken met angstklachten, of zelfs burn-out en depressie.

Demi ploeterde al een jaar met haar psycholoog over faalangst en sociale angst. Toen ze de ADHD-diagnose kreeg, werd haar veel duidelijk. Ze weet nu waar haar moeite met focussen vandaan komt. Niet alleen tijdens colleges, maar ook in gesprekken met vrienden en familie. “En dat kost me zó veel energie”, zucht Demi. Sinds haar diagnose werkt ze aan het verminderen van onder andere haar aanpassingsgedrag. Ze leert zichzelf beter kennen en haar medicatie helpt haar daar enorm bij.

Demi krijgt vanuit haar omgeving wel eens vervelende opmerkingen over haar medicatie. Dat het oneerlijk zou zijn, omdat zij zich dan beter kan concentreren dan haar klasgenoten. Dat soort reacties frustreren haar enorm. “Mijn medicatie laat me slechts in de buurt komen van het mentaal functioneren van iemand zonder ADHD”. Zonder medicatie, maar ook mét, blijft ADHD een mentale uitputting.

De Jong legt uit dat ADHD bij iedereen, ongeacht het geslacht, voor veel ups-and downs zorgt. Zo hebben ADHD’ers sneller last van een winterdip en hebben de meesten een verlaat slaapritme. Bij vrouwen komt daar de maandelijkse, hormonale cyclus bovenop. De week vóór de menstruatie (de premenstruele week) is het heftigste. In die week is het vrouwelijk hormoon oestrogeen minder aanwezig in het lichaam dan in de rest van de maand.

Oestrogeen helpt dopamine zijn werk te doen. In de premenstruele week is het reguleren van aandacht, plezier en genot dus nog moeilijker. Het resultaat? Angst en depressieve gevoelens. Wat kan dit verminderen? Bewustwording. Begrip voor jezelf. Hoe eerder de diagnose, des te eerder en beter je begrijpt hoe ADHD en de maandelijkse cyclus effect hebben op elkaar. “Een vroege diagnose van ADHD heeft ontzettend veel invloed op het verminderen en voorkomen van die bijkomende klachten”, benadrukt De Jong.

Een vroege diagnose, om extra klachten voor te zijn. Hiervoor is het belangrijk dat zorggevers in de GGZ de juiste kennis hebben om ADHD bij iedereen te herkennen. Bij alle geslachten. Jong en oud. Ook moeten ze na de diagnose persoonlijke hulp bieden. Demi was niet tevreden met de hulp van haar GGZ.

Wat het internet haar vertelde, was ook niet voor haar toepasselijk. Na heel veel doorzoeken kwam ze op pagina’s waar ze écht wat aan had. Demi glimlacht als ze vertelt hoe haar maandelijkse schommelingen eruit zien. “Ik kan mijn wisselende gemoedstoestand nu beter plaatsen en mijn omgeving begrijpt me nu ook beter”. Ze is blij met de kennis die ze nu heeft, maar die had ze het liefste in haar jeugd al gekregen.

Disclaimer: in dit verhaal wordt onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. Dit wil niet zeggen dat dit de enige geslachten zijn.

Auteur: Babette Weller.