'Hoe eerder je in zorg komt, hoe beter'

‘Hoe eerder je in zorg komt, hoe beter’

pdf
200x200+Saskia+van+Es.png

Je hebt pijn in je lichaam of bent al een tijdje ontzettend moe. Uit verschillende onderzoeken en scans is geen duidelijke oorzaak van je klachten gekomen. Wat nu? Klinisch psycholoog Saskia van Es behandelt deze groep patiënten: ‘Het is zonde dat mensen ons niet makkelijk vinden en (te) lang doorlopen met hun onverklaarde lichamelijke klachten, terwijl ze goed te behandelen zijn. Hoe eerder je in zorg komt, hoe beter.’

‘Mensen snappen vaak niet waarom ze met hun lichamelijke klachten naar een geestelijke gezondheidszorg (ggz-)instelling moeten gaan’, zegt Van Es. Ze is specialismeleider Somatiek & Psyche bij PsyQ; het specialisme dat geestelijke gezondheidszorg biedt voor mensen die last hebben van somatisch (on)verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). ‘De reactie is vaak: “Het zit toch niet tussen mijn oren?” En dat is ook niet zo. Mensen zijn daadwerkelijk chronisch vermoeid, hebben dagelijks pijn of uitvalsverschijnselen.’

Vicieuze cirkel

‘Onze patiënten komen vaak in een vicieuze cirkel terecht’, vervolgt Saskia. ‘De pijn of vermoeidheid heeft natuurlijk invloed op je gedachten. Je denkt: “Dit gaat nooit over, dit is verschrikkelijk”. Je wordt bang en verdrietig. Wat weer invloed heeft op je lichamelijke klachten.’

‘De omgeving vindt ook vaak dat je maar zeurt.'

‘Je bent bang om te forceren als je pijn hebt, en past je gedrag aan. Je sport minder en gaat minder naar buiten. Daardoor gaat je lichamelijke conditie achteruit en dit zorgt weer voor frustratie. Die frustratie voedt allerlei gedachten en zo blijf je mentaal en fysiek rondjes draaien. De omgeving vindt ook vaak dat je maar zeurt en je raakt sociaal geïsoleerd. Je gaat piekeren en raakt uiteindelijk misschien depressief.’

Nieuw perspectief

Een vorm van behandeling die PsyQ aanbiedt om mensen te helpen uit die vicieuze cirkel te komen is ACT (Acceptance Commitment Therapy). De kern van deze behandeling is de vraag: Wat is écht belangrijk voor je? ‘Je leert meer in het hier en nu te zijn en te leven naar je waarden, ondanks je klachten’, vervolgt Saskia. ‘De meeste mensen zijn heel veel verloren door hun pijn of vermoeidheid. Op het moment dat er aandacht is voor wat er echt belangrijk voor ze is, opent dat een heel nieuw perspectief.’

Wat is de oorzaak van klachten?

‘Vaak ontstaan klachten langzaam en sluimerend’, zegt Saskia. ‘Stress kan hierbij ook een rol spelen. Al is dat een breed begrip. Bij mensen met chronische vermoeidheid kan de ziekte van Pfeiffer of een burn-out een aanleiding zijn. In andere gevallen kunnen mensen helemaal niet aangeven wanneer de klachten zijn ontstaan.’

‘Het hele huis aan kant maken, is iets te veel van het goede.’

‘Wat we wel weten is dat bij veel van onze patiënten een hoog streefniveau een rol speelt en dat doseren een probleem blijkt te zijn. Iemand wil dan direct het hele huis aan kant maken als het wat beter gaat. Dat is dan te veel van het goede. Je krijgt dan weer klachten en denkt: zie je wel, de ziekte is niet over. Hierdoor blijf je in een vicieuze cirkel gevangen.’

Ik ben toch niet gek?

‘Waar mensen met allerlei andere klachten makkelijk naar de ggz gaan, is dit een groep [mensen met (on)verklaarde lichamelijke klachten, red.] die dat veel lastiger vindt. ‘Ik ben toch niet gek?’, denken ze. Bovendien kennen een heleboel ggz-instellingen niet zoiets als een afdeling Somatiek en Psyche’, zegt van Es tot slot. ‘Je moet wel weten dat het bestaat.’

‘Je wordt van het kastje naar de muur gestuurd.'

‘Daarnaast sturen artsen je soms van het kastje naar de muur. Je hebt telkens de hoop dat een dokter of fysiotherapeut iets voor je kan betekenen. Die kans wordt alleen steeds kleiner. Naast dat dit verschrikkelijk is voor de mensen zelf, zijn de kosten op maatschappelijk gebied enorm. Jammer, want vaak zijn mensen goed te behandelen door ons. Hoe eerder hoe beter.’

Meer weten over somatische klachten? Lees meer over het chronisch vermoeidheidssyndroom, chronische pijn of conversiestoornissen. Benieuwd of je zelf last hebt van somatische klachten? Doe hier onze test.

Aanhoudende Lichamelijke Klachten (ALK) home